TGFbeta
Transformujący czynnik wzrostu beta (transforming growth factor beta) to cytokina odpowiedzialna m.in. za wzrost, różnicowanie, migrację komórek, formowanie i degradację składników macierzy zewnątrzkomórkowej, a także procesy chemotaksji i apoptozy komórek. TGFbeta jest wytwarzany głównie przez płytki krwi. Poza właściwościami stymulującymi, TGFbeta może także działać hamująco na wzrost komórek szpiku, hepatocytów, limfocytów , komórek epitelialnych czy endotelialnych. Mechanizm działania TGFbeta polega na hamowaniu podziałów komórkowych w fazie G1 lub też kierowaniu komórek na drogę apoptozy. Patogenne oddziaływanie TGFbeta wykazano w wielu jednostkach chorobowych, m.in. osteoporozie, chorobie Alzheimera, nowotworach piersi, retinopatii cukrzycowej, zawale mięśnia sercowego czy schorzeń autoimmunologicznych. Do rodziny TGFbeta zalicza się obecnie ponad 40 białek, m.in. różne izoformy TGFbeta, aktywny, białka morfogenetyczne kości, czynniki różnicowania wzrostu GDF.
TGFbeta (TGFbeta1, TGFbeta2, TGFbeta3) aktywuje receptor błonowy, który jest obecny na wszystkich rodzajach komórek. Znane są obecnie trzy rodzaje receptora dla TGFbeta – Alk1, Alk 2 i Alk 3. Aktywacja receptora uruchamia kaskadę sygnału przekazywanego do jądra za pośrednictwem białek Smad, które w jądrze komórkowym modulują transkrypcję genów. Schematyczna ilustracja szlaku sygnałowego TGFbeta jest przedstawiona na rysunku 1.
W rodzinie białek Smad wyróżniamy trzy typy: R-Smad, białka przekazujące sygnał do jądra komórkowego (Smad 1, 3, 5, 8), co-Smad, współdziałający z R-Smad (Smad 4), oraz anti-Smad o działaniu przeciwnym do R-Smad (Smad 6, 7). Poza anti-Smad do antagonistycznych czynników należą także jądrowe onkoproteiny (c-Ski, c-Sno), które wiążąc R-Smad i Co-Smad blokują ich aktywność. Poza drogą zależną od Smad, TGFbeta może alternatywnie aktywować szlak zależny od MAPK.
Piśmiennictwo: