NF-kB
NF-kB jest jednym z najważniejszych czynników transkrypcyjnych obecnych w komórkach zwierzęcych. Rodzina białek NF-kB składa się z 5 białek określanych jako RelA (p65), RelB, c-Rel, p50 i p52. Aktywny czynnik transkrypcyjny składa się zawsze z dwóch podjednostek a najczęściej występującym wariantem NF-kB jest kompleks RelA (p65) i p50. NF-kB zawiera sekwencję sygnałową umożliwiającą transport aktywnego kompleksu do jądra komórkowego i wiązanie ze swoistym konsensusem DNA. W formie nieaktywnej, czynnik NF-kB jest zlokalizowany w cytoplazmie komórki w powiązaniu z białkiem inhibitorowym IkB. Aktywacja czynnika transkrypcyjnego NF-kB zachodzi poprzez oddziaływanie na receptory komórki cytokin prozapalnych (np. TNF-alfa, LPS czy IL-1beta), ale także takich czynników jak promienie UV, antygeny czy wolne rodniki. Aktywowanie swoistego receptora prowadzi w następstwie do fosforylacji hamującego białka IkB przez kinazy IKK a następnie proteosomalnej degradacji IkB. Uwolniony kompleks może ulec translokacji do jądra komórkowego. Ta droga aktywacji czynnika NF-kB określana jest jako klasyczna droga . Schematyczna ilustracja drogi aktywacji czynnika NF-kB jest przedstawiona na rysunku 1.
Poza szlakiem klasycznej (z ang. canonical) aktywacji NF-kB, działanie LPS, CD40 czy też limfotoksyny (TNFbeta) może prowadzić do tzw. nieklasycznej (z ang. non-canonical) drogi aktywacji NF-kB. W drodze nieklasycznej aktywacji ulega kompleks RelB/p100, który ulega translokacji do jądra komórkowego jako RelB/p52. Schematyczne porównanie obu dróg aktywacji czynnika transkrypcyjnego NF-kB przedstawia rycina 2.
Aktywność transkrypcyjna czynnika NF-kB jest kluczowa dla funkcjonowania i proliferacji komórek. O bogactwie genów podlegających regulacji tego czynnika transkrypcyjnego może świadczyć lista przedstawiona na rysunku 3. Pozytywne znaczenie aktywności NF-kB dla losów komórki wykorzystują także komórki nowotworowe, w których często stwierdza się konstytutywną aktywność tego czynnika. Hamowanie aktywności NF-kB jest jedną ze strategii rozwijającej się terapii celowanej w onkologii.
Literatura