Choroba Alzheimera (AD)
Choroba Alzheimera to postępująca choroba neurodegeneracyjna ośrodkowego układu nerwowego i najczęściej występująca choroba otępienna wśród osób po 65 roku życia. Etiopatogeneza choroby nie jest poznana. Na przebieg choroby mają wpływ zarówno czynniki genetyczne jak i środowiskowe. Wyróżnia się dwie główne postacie choroby Alzheimera: postać rodzinną (FAD), która stanowi około 15 % przypadków, oraz postać sporadyczną (SAD) (85 % przypadków zachorowania). Każdy z typów choroby może przyjąć jeden z dwóch wariantów: postać wczesną (początek przed 65 rokiem życia) i późną (po 65 roku życia). Do głównych czynników ryzyka rozwoju choroby zalicza się m.in.: wiek, polimorfizm genu ApoE, brak aktywności intelektualnej mózgu. Dodatkowo, w przypadkach rodzinnej choroby Alzheimera badania wykazały obecność mutacji w genach zlokalizowanych na chromosomie 1, 14, 19 i 21. Najczęściej stwierdza się zmiany sekwencji w genach kodujących prekursorowe białko beta-amyloidu (APP), presenilinę 1 i presenilinę 2. W chorobie Alzheimera stwierdza się zmiany w mózgu, polegające na powstawaniu starczych blaszek złożonych z beta-amyloidu i zmienionego białka tau. Wzdłuż naczyń mózgowych odkładają się złogi beta-amyloidu. Ponadto, w mózgu osób dotkniętych chorobą Alzheimera stwierdza się, szczególnie w korze mózgowej, zmniejszenie liczby neuronów i synaps. Obserwuje się natomiast zwiększoną aktywność tkanki glejowej (przede wszystkim - mikrogleju). Liczba blaszek starczych zwiększa się wraz z upływem czasu a po przekroczeniu pewnego progu, pojawiają się objawy kliniczne. Przykładowy obraz kliniczny mózgu pacjenta dotkniętego chorobą Alzheimera przedstawia rysunek 1.
Intensywnie prowadzone badania molekularne dostarczają coraz więcej informacji dotyczących mechanizmów patogenezy choroby Alzheimera i udziału w tym procesie stresu oksydacyjnego, tratw lipidowych, cytokin pozapalnych i innych czynników. Wykazano, że obecność złogów amyloidu beta moduluje aktywność wielu szlaków sygnałowych w komórce w tym aktywację szlaków śmierci komórki (aktywacja kaspaza 3, kinazy GSK-3beta), obniżeniu aktywności szlaków przeżycia. Schematyczna ilustracja proponowanych szlaków sygnałowych zaangażowanych w cytotoksyczne oddziaływanie złogów amyloidu beta jest przedstawiona na rysunku 2.
Literatura
- http://www.resmedica.pl/uklad-nerwowy/choroba-alzheimera
- Bartoszewska M. Molekularne mechanizmy choroby Alzheimera. Postepy Biologii Komórki 2008; 35:333-350.
- Crews L., Masliah E. Molecular mechanisms of neurodegeneration in Alzheimer’s disease. Hum Mol Genet 2010; 19:R12-20.