Witamina E
Mianem witaminy E określa się osiem wielkocząsteczkowych fenoli, które w swojej strukturze zawierają układ pierścieniowy chromanu z dołączonym izoprenowym łańcuchem bocznym. Wśród nich wyodrębnia się 4 tokoferole i 4 tokotrinole. Pełną aktywność witaminy E wykazuje alfa-tokoferol (rysunek 1).
Witamina E jest syntetyzowana tylko w roślinach, zwierzęta i ludzie muszą ją pozyskiwać z diety. Najbogatszym jej źródłem jest olej z kiełków pszenicy ale także ziarna zbóż, orzechy, sałata, szpinak i kapusta. Aktywność antyoksydacyjna witaminy E jest warunkowana obecnością grupy fenolowej –OH związanej z układem pierścieniowym. Z kolei obecność łańcucha bocznego pozwala na zakotwiczenie w lipidach błony. Witamina E ze względu na swoje właściwości jest jednym z najsilniejszych antyutleniaczy. Może uczestniczyć w pierwotnej reakcji na stres oksydacyjny, efektywnie unieczynniając tlen singletowy. Dzięki temu zahamowana zostaje reakcja tlenu singletowego z resztami nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) zawartych w fosfolipidach błon komórkowych. Witamina E reaguje także z wolnymi rodnikami nadtlenowymi lipidów neutralizując je, a także hamuje reakcje wolnorodnikowe uszkadzające struktury komórki. Ochrona utleniania NNKT przez witaminę E zapobiega rozwojowi miażdżycy naczyń krwionośnych. Witamina E pobudza także syntezę substancji przeciwzakrzepowych, zapewnia właściwą przepuszczalność błon komórkowych, ochrania czerwone krwinki podczas transportowania tlenu, wspomaga procesy oddychania komórkowego, poprawia wydolność mięśni, jest konieczna do prawidłowego wytwarzania nasienia. Niedobór witaminy E może przyczyniać się do: rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, niedokrwistość dzieci i niemowląt, upośledzenia funkcji mięśni szkieletowych, przedwczesnego starzenia się skóry, zaburzeń koncentracji i osłabienia płodności.
Literatura